Το Βερολίνο οδηγείται σε μια χρονιά εκλογών, για πρόεδρο και για επικεφαλής κυβέρνησης. ΟΙ εκλογές στην Bundestag θα διεξαχθούν το φθινόπωρο του επομένου έτους, και νωρίτερα αυτή την εβδομάδα ο πρόεδρος Joachim Gauck ανακοίνωσε ότι δεν θα είναι ξανά υποψήφιος για την προεδρία όταν λήξει η θητεία του την επόμενη άνοιξη.
Το κύκνειο άσμα της εξωτερικής πολιτικής του Γερμανού προέδρου
Ενώ το γερμανικό σύστημα προβλέπει έναν μη εκτελεστικό ρόλο για τον αρχηγό του κράτους (παρόμοια με την Ιταλία, την Πολωνία, την Βουλγαρία, την Φινλανδία και την Πορτογαλία), η θέση έχει μια ισχυρή παράδοση στο να παρέχει μια κατεύθυνση σε μεγάλα ερωτήματα που απασχολούν την γερμανική κοινωνία. Ως πρόεδρος, ο Gauck έχει επιλέξει να επικεντρωθεί σε έναν τομέα που έχει μεγάλο ενδιαφέρον πέρα από τα σύνορα της χώρας: τον ρόλο της Γερμανίας στις διεθνείς υποθέσεις.

Στην πολιτική κοινότητα έξω από τη Γερμανία, ο Gauck είναι ίσως καλύτερα γνωστός για την ομιλία του "ο ρόλος της Γερμανίας στον κόσμο: Σκέψεις για την ευθύνη, τα πρότυπα και τις συμμαχίες”, στο συνέδριο Ασφάλειας του Μονάχου το 2014. Η ομιλία, μαζί με εκείνες των υπουργών εξωτερικών και άμυνας, Frank-Wslter Steinmeier και Ursula von der Leyen, έχει γίνει σημείο αναφοράς στους κύκλους της εξωτερικής πολιτικής. Για πολλούς παρατηρητές σηματοδότησε την αρχή της αφύπνισης του Βερολίνου ως ένας ισχυρότερος παράγοντας στην εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας, ανταποκρινόμενο στις προσδοκίες που έχουν από καιρό διατυπωθεί από τους δυτικούς της εταίρους. Έχει ενδιαφέρον ότι ο Gauck ασχολήθηκε πρώτη φορά με αυτό το ζήτημα σε μια ομιλία του στους Γερμανούς για την ημέρα της επανένωσης, τον Οκτώβριο του 2013, ένα γεγονός που έχει σε μεγάλο βαθμό αγνοηθεί.
"Η χώρα μας δεν είναι νησί. Δεν θα πρέπει να έχουμε την ψευδαίσθηση ότι θα γλιτώσουμε από τις πολιτικές και οικονομικές, περιβαλλοντικές και στρατιωτικές συγκρούσεις εάν δεν συμβάλλουμε στην επίλυσή τους”, υποστήριξε, αντικρούοντας ευθέως την ευρέως ειρηνιστική τάση του γερμανικού λαού.
Η δέσμευση του Gauck να φέρει τον γερμανικό λαό στη συζήτηση, έχει βοηθήσει να διευρυνθεί ο χώρος για μιας πρόκληση σε έναν ισχυρότερο γερμανικό ρόλο στην ευρωπαϊκή και διεθνή ασφάλεια. Ήταν επίσης ενεργός στην εξωτερική πολιτική, κάτι που ίσως δεν άρεσε πάντα στο υπουργείο Εξωτερικών και την Angela Merkel. Πραγματικά, εμπλέκοντας σε αυτά τα ζητήματα τους Γερμανούς πολίτες, έχει αναλάβει ένα ρόλο τον οποίο η Merkel ειδικά, ήταν συχνά διστακτική να αναλάβει.
Ήταν ο gauck ο οποίος έδωσε μια μεγάλη ομιλία για προσφυγική πρόκληση της Γερμανίας σε ένα διεθνές ακροατήριο στο Νταβός τον Ιανουάριο του 2016. Ακολούθησε σύντομα ένα φόρουμ με συγκλίνουσες ευρωπαϊκές φωνές για αυτό το διχαστικό ζήτημα στο Βερολίνο. Τον ίδιο μήνα, ο Gauck επισκέφθηκε το Μάλι, όπου συναντήθηκε με τους Γερμανούς στρατιώτες, ενώ πίσω στο εσωτερικό της χώρας του η κυβέρνηση εξέταζε να παρατείνει τον ρόλο της ως μέρος της αποστολής των Ηνωμένων Εθνών στον απόηχο των τρομοκρατικών επιθέσεων του Νοεμβρίου στο Παρίσι.
Καθώς απομένει λιγότερο από ένας χρόνος στην θέση του, τι μπορεί να περιμένει κανείς από έναν πρόεδρο ο οποίος είναι παθιασμένος με τον ρόλο της Γερμανίας στον κόσμο; Στο διάστημα μετά από την ομιλία του στο Μόναχο, η κατάσταση ασφάλειας μέσα και γύρω από την Ευρώπη έχει αλλάξει δραματικά: η προσάρτηση της Κριμαίας στην Ρωσία -μια ανοιχτή επίθεση στην ευρωπαϊκή τάξη ασφάλειας- και ο πόλεμος στην Ουκρανία. Η Συρία, η Λιβύη και οι τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι και στις Βρυξέλλες, και εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες που αναζητούν καταφύγιο στη Γερμανία, η οποία έχει φέρει απομακρυσμένες φωνές στην προσοχή του γερμανικού λαού.
Οι εξελίξεις αυτές ανάγκασαν την κυβέρνηση να αναλάβει έναν πιο διεκδικητικό ρόλο στην ασφάλεια και στην αμυντική πολιτική, όπως υποστήριξα σε πρόσφατο κείμενό μου. Αλλά τι πιστεύουν οι Γερμανοί πολίτες; Από το Μόναχο και μετά, το χάσμα μεταξύ του τι χρειάζεται για να διατηρηθούν η Γερμανία και οι ευρωπαϊκές χώρες ασφαλείς, και του τι είναι πρόθυμη να υποστηρίξει η γερμανική κοινή γνώμη, έχει πιθανώς διευρυνθεί, δεν συρρικνώθηκε. Με την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας να συζητιούνται πριν από τις γενικές εκλογές -δεν θα χρειαστεί πολύ για να μας θυμήσουν την εύθραυστη κατάσταση εντός και γύρω της Ευρώπης- αυτή η ένταση ίσως φύγει την Άνοιξη και το καλοκαίρι, όταν ο πρόεδρος αποχωρήσει.
Αλλά εάν ο Gauck θέλει να αφήσει μια κληρονομιά που να καλύπτει τις ελπίδες του για έναν ισχυρότερο γερμανικό ρόλο στις διεθνείς υποθέσεις, τότε πρέπει να καλύψει ο ίδιος αυτό το κενό στους επόμενους μήνες.
του Almut Moller
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://www.ecfr.eu/article/commentary_the_swansong_of_germanys_foreign_policy_president_7039