ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΟΝΟΜΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΠΡΩΗΝ ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ (ΠΓΔΜ) ΚΑΙ Η ΕΠΙΚΕΙΜΕΝΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΠΓΔΜ ΣΤΗ ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ ΥΠΟ ΤΟΝ ΜΑΘΙΟΥ ΝΙΜΙΤΣ

Ο ειδικός μεσολαβητής του ΟΗΕ για το ζήτημα της ονομασίας της ΠΓΔΜ, Μάθιου Νίμιτς, πρόκειται να συναντηθεί στις 29-30 Ιανουαρίου στη Νέα Υόρκη με τους εκπροσώπους Ελλάδας και ΠΓΔΜ, προκειμένου συζητηθούν οι προοπτικές προόδου προς την επίλυση του ζητήματος.  Έπειτα από τις διμερείς επαφές του το πρώτο δεκαήμερο του Ιανουαρίου σε Αθήνα και Σκόπια, χάρη στην πρωτοβουλία της ελληνικής πλευράς για την επανέναρξη των συνομιλιών, ώστε να βρεθεί αμοιβαία αποδεκτή λύση, τα περιθώρια ελιγμών και για τις δύο πλευρές έχουν στενέψει.

 

Αφενός, η Ελλάδα βρίσκεται οικονομικά και διπλωματικά αποδυναμωμένη εν μέσω οικονομική κρίσης, και αφετέρου η ΠΓΔΜ ταλανίζεται από οικονομική και μείζονα εσωτερική πολιτική κρίση[1], με αποτέλεσμα η έκβαση αίσιου αποτελέσματος στην προσεχή συνάντηση να τίθεται εν αμφιβόλω.

Ωστόσο, η δυσμένεια της θέσεως και των δύο χωρών την παρούσα χρονική περίοδο, θα μπορούσε να αποδειχτεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την εξεύρεση λύσης. Η Ελλάδα θα απαλλάσσονταν από ένα χρόνιο ζήτημα της εξωτερικής της πολιτικής και παράλληλα θα ενισχύονταν η διαπραγματευτική αξιοπιστία της κυβέρνησής της, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, ενώ η ΠΓΔΜ θα κέρδιζε το εισιτήριο τόσο για την ένταξη της στους ευρωατλαντικούς  θεσμούς, όσο και την πολιτική σταθερότητα της κυβέρνησης της στο εσωτερικό της χώρας. Σε κάθε περίπτωση, η θετική έκβαση της προσεχούς συνάντησης θα έχει ευεργετικές επιδράσεις και για τις δύο χώρες.

 

Ας μη βιαστούμε όμως να προδικάσουμε το οποιοδήποτε αποτέλεσμα και πριν κρίνουμε το δίκαιο ή το άδικο των δύο πλευρών, καλό θα ήταν να κάνουμε μια σύντομη ιστορική αναδρομή στη ρίζα του προβλήματος και τις αιτίες που οδήγησαν την εξωτερική πολίτική της Ελλάδος όσον αφορά τουλάχιστον το παρόν ζήτημα σε τέλμα.

Ιστορική Αναδρομή 

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 το ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων όχι μόνο ταλανίζει ,αλλά κατά κύριο λόγο μονοπωλεί την Ελληνική Εξωτερική Πολιτική.

Ποιος, από τους κυβερνόντες την δεκαετία του ’50 την Ελλάδα, να φανταζόταν ότι η εκούσια συναίνεση τους να ονομαστεί το νότιο τμήμα της Γιουγκοσλαβίας σε «Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας»[2] θα δημιουργούσε μετά από 40 χρόνια τόσα προβλήματα στην άσκηση της εξωτερικής της πολιτικής.

Το ενδιαφέρον της ιστορίας είναι πως η Ελλάδα αυτοπαγιδεύθηκε όχι μια, αλλά πολλές φορές στην προσπάθεια της να βρει συμμάχους και λύση στο ζήτημα της ονομασίας. Μετά τη διάλυση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας, όταν το ζήτημα άρχισε να λαμβάνει διαστάσεις, η πολιτική ηγεσίας της χώρας μας αντί να σταθμίσει τα δεδομένα, να εκμεταλλευτεί την αδυναμία μιας τόσο νέας και ανίσχυρης κρατικής οντότητας και να δώσει τέλος στο πρόβλημα, περιορίστηκε σε κραυγές αγωνίας και συλλαλητήρια διαμαρτυρίας, επικοινωνώντας όσο πιο λανθασμένα μπορούσε τα δίκαια και τις ανησυχίες της στη διεθνή κοινότητα.

Η Ελλάδα έχασε την ιστορική της ευκαιρία να αλλάξει τα δεδομένα του προβλήματος, όταν άφησε τους Αλβανόφωνους της ΠΓΔΜ ανυπεράσπιστους στον εθνικισμό των Σλαβομακεδόνων. Ναι μεν οι δεύτεροι αποτελούν την πληθυσμιακή πλειοψηφία της γειτονικής μας χώρας, όμως δεν αποτελούν τη μόνη πληθυσμιακή ομάδα εντός της. Εάν η χώρα μας είχε έρθει σε συνεννόηση με την ηγεσία των Αλβανοφώνων, τότε το όνομα θα ήταν ζήτημα έκφρασης της εθνικής ταυτότητας των πληθυσμιακών ομάδων των Σκοπίων και όχι της Ελληνικής Εξωτερικής Πολιτικής.[3]

 

Η ενδιάμεση συμφωνία[4] της Νέας Υόρκης το 1995, ναι μεν κατεύνασε προσωρινά τις οξυμένες σχέσεις των δύο πλευρών και βοήθησε στην οικονομική απόβαση των Ελλήνων επιχειρηματιών στη μικρή αυτή χώρα της βαλκανικής χερσονήσου, ωστόσο μακροπρόθεσμα δεν προσέφερε τίποτε ουσιαστικό στην Ελλάδα, καθώς ουδέποτε τα Σκόπια σεβάστηκαν τη Συμφωνία. Ενώ η χώρα μας εμφανίστηκε διαλλακτική και συμφώνησε στον να βρεθεί σύνθετη ονομασία, που να εμπεριέχεται ο όρος Μακεδονία, η άλλη πλευρά έχοντας την υποστήριξη τόσο των ΗΠΑ όσο και της Τουρκίας εμφανίζεται με κακή πίστη στις διαβουλεύσεις και πνεύμα αδιαλλαξίας. Είναι καιρός, λοιπόν, αν και θα έπρεπε να το πράξει νωρίτερα, η Ελλάδα να καταγγείλει τη συμφωνία στηλιτεύοντας την συμπεριφορά της ΠΓΔΜ.

Συμπεράσματα

Θεωρητικά και πρακτικά κάθε χώρα-λαός έχει το δικαίωμα να ονομαστεί όπως αυτός επιθυμεί. Εντούτοις, δεν έχει το δικαίωμα να σφετεριστεί την ιστορία και τα σύμβολα άλλων λαών. Δεν θα αναφερθώ ούτε στον αριθμό των χώρων που έχουν αναγνωρίσει την ΠΓΔΜ ως Μακεδονία, ούτε στις πάμπολλες προκλήσεις των Σκοπίων προς την χώρα μας χρησιμοποιώντας εθνικά-ιστορικά μας σύμβολα.

Στόχος της εξωτερικής μας πολιτικής θα πρέπει να είναι η λύση του ζητήματος της ονομασίας το ταχύτερο δυνατό και να απεμπλακούμε από ένα πρόβλημα πού μονό κακό κάνει στο κύρος και τη διεθνή μας αξιοπιστία.

Η όποια λύση, όμως, ακόμη και η χείριστη, η ΠΓΔΜ να ονομαστεί Μακεδονία, θα πρέπει πάση θυσία ρητά και δημόσια να δεσμεύει τα Σκόπια ότι ουδέποτε θα χρησιμοποιήσουν την ιστορία μας και τα σύμβολα μας ως δική τους ιστορική συνέχεια και ουδέποτε θα εγείρουν εδαφικές διεκδικήσεις προς την Ελλάδα. Αυτό πρέπει να είναι ξεκάθαρο, αλλιώς καμία λύση δεν θα πρέπει να γίνει αποδεκτή από την Ελλάδα. Σαφώς και επιθυμούμε τη σταθερότητα της γείτονος, την ένταξη της σε ΕΕ όσο και ΝΑΤΟ και φιλικές σχέσεις μαζί της, αυτό όμως εφόσον η ηγεσία των Σκοπίων σεβαστεί το διεθνές δίκαιο.

Εξάλλου, τόσο το ΝΑΤΟ όσο και η ΕΕ ομόφωνα αποφάσισαν[5] ότι θα προχωρήσουν σε ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την ΠΓΔΜ, εφόσον λυθεί το ζήτημα της ονομασίας με αμοιβαία αποδεκτό τρόπο.

Αυτό που δεν πρέπει να διαφεύγει της ηγεσίας του Ελληνικού Υπουργείου των Εξωτερικών είναι πως σε όλα τα ζητήματα υπάρχουν εν δυνάμει σύμμαχοι και εναλλακτικές. Η χώρα μας θα πρέπει να έρθει σε συνεννόηση με τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, στρατηγικούς της συμμάχους στην ΕΕ,[6] και να δημιουργήσει έναν άξονα πίεσης στην αδιαλλαξία των Σκοπίων. Ήδη ένα πρώτο βήμα προς  την κατεύθυνση αυτή έγινε τον περασμένο Νοέμβριο, με τους υπουργούς των εξωτερικών των τριών χωρών να συναντώνται στη Σόφια με σκοπό τον καθορισμό της θέσης τους για τα δυτικά βαλκάνια, συμπεριλαμβανομένου της ΠΓΔΜ. Να σημειωθεί, ότι και η Βουλγαρία αντιμετωπίζει προβλήματα με την ΠΓΔΜ, καθώς θεωρεί ότι δεν υπάρχει διαφορετική γλώσσα από τη δική της και συνεπώς μακεδονική εθνική ταυτότητα.[7]

Η Ελλάδα, επιτέλους, πρέπει να δράσει. Η ιστορία διαχρονικά τιμωρεί όσους κρατούν παθητική στάση στα γεγονότα. Άλλωστε το βλέπουμε σε κάθε λύση που έχει βγει στο προσκήνιο, εδώ και δύο δεκαετίες, ότι η πρότερη χρονικά ήταν σαφώς καλύτερη από την τελευταία.

 Παναγιώτης Ι. Ψύλλος

ΠΗΓΗ: http://www.irtea.gr/?p=411

---

[1] Euractiv, Πολιτική Αστάθεια στα Σκόπια, (04 Ιανουαρίου 2013), διαθέσιμο στο: http://euractiv.gr/dieyrynsi/politiki-astatheia-sta-skopia πρόσβαση: 23-01-2013.

[2] Ελληνικό Υπουργείο των Εξωτερικών, Το Ζήτημα του Ονόματος της ΠΓΔΜ, (23 Ιανουαρίου 2013), διαθέσιμο στο: http://www.mfa.gr/to-zitima-tou-onomatos-tis-pgdm/ πρόσβαση: 23-01-2013.

[3] Κοτζιάς Νίκος, (2010), Η Εξωτερική Πολιτική της Ελλάδας στον 21^ο Αιώνα, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα, σελ. 223-229. 

[4] Interim Accord, Signed at New York on 13 September 1995, available at: http://www.mfa.gr/images/docs/fyrom/interim_accord_1995.pdf accessed on: 23-01-2013.

[5] Η απόφαση του ΝΑΤΟ πάρθηκε τον Απρίλιο του 2008, Βλέπε Bucharest Summit Declaration, (3 April 2008), available at: http://www.mfa.gr/images/docs/fyrom/bucharest_summit_declaration_3_4_08.pdf accessed on:23-01-2013. Αντίστοιχα η ομόφωνη απόφαση της ΕΕ λήφθηκε το Ιούνιο του 2008, Brussels European Council, (20 June 2008), available at: http://www.mfa.gr/images/docs/fyrom/eu_council_conclusions_2008.pdf accessed on: 23-01-2013.

[6] Ήδη η βουλγαρική ηγεσία έτριξε τα δόντια στην κυβέρνηση της ΠΓΔΜ τον περασμένο Ιούνιο, τονίζοντας ότι θα είναι πολύ αυστηρή κατά την έγκριση των κριτηρίων ένταξης της ΠΓΔΜ στην ΕΕ. Βλέπε, Πολύ αυστηρή στάση στην ευρωπαϊκή πορεία της ΠΓΔΜ προαναγγέλλει ο Βούλγαρος πρωθυπουργός Μπ. Μπορίσοφ με αφορμή την υπόθεση Μίτρεβα, ΑΜΠΕ, (20 Ιουνίου 2012), διαθέσιμο στο: http://web.ana-mpa.gr/balkans/article.php?doc_id=615493 πρόσβαση: 23-01-2013.

[7] Κοτζιάς Νίκος, (2010), Η Εξωτερική Πολιτική της Ελλάδας στον 21^ο Αιώνα, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα, σελ. 227.